پیشگیری و درمان یبوست

1. یبوست چیست
2. غذای ناسازگار باعث یبوست می شوند
3. پیشگیری و درمان یبوست با پیاده روی
4. تند غذا خوردن باعث یبوست می شود
5. اجابت مزاج را به تعویق نیندازید
6. تغذیه خود را اصلاح کنید
7. درمان یبوست با طب سنتی
8. چرا به یبوست دچار می شویم؟

یبوست چیست

در حالت عادی، زمانی که غذایی به دهان برده می شود دندان ها به کمک بزاق به جان آن افتاده و روانهٔ معده اش می کنند. این مواد غذایی در داخل معده به کمک شیرهٔ معده هضم شده و سپس راه روده ها را در پیش می گیرد. در طول این روند مواد مغذی موجود در غذای خورده شده توسط پرزهای روده جذب و وارد جریان خون می شوند. این مواد مغذی حدود ۸ ساعت بعد از گوارش در هر دقیقه ۰/۵ سانتی متر پیش می روند و هر آنچه جذب نشده است مدفوع را تشکیل داده و در کولون پیش می روند.

غدد داخل کولون آب مدفوع را گرفته هزاران باکتری از این مواد زائد تغذیه می کنند. انقباض های جدارهٔ روده ها مدفوع را به سمت رودهٔ راست (رکتوم) پیش می برند. در واقع مواد غذایی بین بیست تا چهل ساعت بعد از مصرف به آخر خط می رسند. اگر شما هر هفته کمتر از سه مرتبه دفع داشته باشید می شود گفت که دچار مشکل یبوست هستید. معمولاً افراد مسن بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند به خاطر اینکه تحرک بدنیشان کمتر است و داروهای بیشتری مصرف می کنند که ممکن است باعث تشدید مشکل شود. یبوست در بین خانم های باردار نیز رایج است.

بسیاری از بیماری های روانی، کج خلقی ها، عصبانیت ها و… نیز ریشه در یبوست دارند، بنابراین برای داشتن زندگی سالم، لازم است حتماً به درمان و پیشگیری از یبوست بپردازیم، اما گاهی یبوست نسبت به درمان های معمول مقاوم است و حتی با مصرف ملین هم برطرف نمی شود. در این صورت چاره کار چیست؟ دراین مطلب پاسخ این پرسش را خواهید گرفت.

غذای ناسازگار باعث یبوست می شوند

هر غذایی را به جایش بخورید! تغذیه نامناسب، مصرف غذاهای خشک و خوراکی های ناسازگار با مزاج از دیگر دلایل بروز یبوست هستند. علاوه بر این ها باید به مصلحات و تدابیر تعیین شده برای مصرف خوراکی ها در هر منطقه از کشور توجه کرد. مثلاً اگر مازندرانی ها برنج مصرف نکنند، دچار یبوست می شوند درحالی که ساکنان تهران ممکن است با خوردن برنج یبوست بگیرند یا اگر ماهی در مازندران خورده شود، مشکلی ایجاد نمی کند اما اگر در یزد مصرف شود، ممکن است یبوست و نفخ را به دنبال داشته باشد.

پیشگیری و درمان یبوست با پیاده روی

با پیاده روی به جنگ یبوست بروید! یکی از دلایل اصلی ابتلا به یبوست، کم تحرکی و ورزش نکردن است. به گفته بوعلی سینا، اگر مداوم ورزش کنید، هیچ گاه دچار یبوست نخواهید شد. البته منظور ورزش های سنگین نیست چراکه برخی از ورزش ها می توانند باعث یبوست شوند. بهترین فعالیت های فیزیکی برای رفع یبوست، پیاده روی، دوچرخه سواری و حرکت های تقویت کننده عضلات شکم هستند. درواقع ورزش کردن و قرار گرفتن در هوای آزاد، نوعی ملین طبیعی محسوب می شود و از یبوست پیشگیری می کند.

تند غذا خوردن باعث یبوست می شود

هر لقمه را 30 بار بجوید! تند غذا خوردن باعث ایجاد تشنگی و یبوست می شود و آهسته جویدن و صرف غذا با آرامش خاطر به پیشگیری از یبوست، چاقی و کبد چرب کمک می کند، بنابراین بهتر است هر لقمه غذا را 30 تا 40 بار بجوید و بعد قورت دهید. این کار باعث سیری زودرس، کم شدن حجم غذای مصرفی و هضم بهتر مواد غذایی نیز می شود. علاوه بر این ها، توصیه می شود تا وقتی گرسنه نشده اید، غذا نخورید. روی هم خوردن مواد غذایی مختلف نیز باعث سوءهاضمه می شود.

اجابت مزاج را به تعویق نیندازید

اجابت مزاج را به تعویق نیندازید! برای جلوگیری از بروز یبوست باید عمل تخلیه را در ساعت های معینی انجام دهید. خیلی از افراد این توصیه را برای کودکانشان به کار می برند و به آن ها می گویند صبح ها بعد از بیدار شدن از خواب و شب ها قبل از خوابیدن دستشویی بروند اما خودشان به آن عمل نمی کنند درحالی که به تعویق انداختن عمل دفع و نگه داشتن فضولات در بدن می تواند باعث یبوست و مشکل های متعدد شود. نوشیدن مایعات به اندازه کافی نیز می تواند به رفع یبوست کمک کند. در فصل های سرد هم که بلغم در بدن رسوب می کند، توصیه می شود صبح ها ناشتا یک استکان آب جوش بنوشید. این عمل باعث لینت مزاج می شود.

تغذیه خود را اصلاح کنید

در طب سنتی، اعتقاد بر این است که مصرف بعضی خوراکی ها مثل بادمجان، عدس، گوشت های نمک سود شده، ماهی های شور، شیرینی، قهوه، شکلات، چای پررنگ، سبزی های تند، خوراکی های ترش و قابض مثل آبغوره، فست فودها و غذاهای آماده و همچنین آب یخ می تواند باعث یبوست شود. در مقابل، غذاهایی مثل اسفیدباج (آبگوشت جوجه یا بزغاله و گوشت های راحت هضم همراه با سبزی هایی مثل اسفناج و کدو و…) طبیعت گرم و تر دارند و روده ها را مرطوب می کنند.

 گوشت مرغ چاق و بال جوجه یا مرغ نیز باعث لعاب دار شدن خوراک و نرم شدن مدفوع می شود؛ به خصوص در کسانی که سوداوی مزاج هستند. از طرفی، مصرف مرغ همراه دارچین، بادام، زیتون و کرفس، شکم پر کردن آن با سبزی ها و همچنین آبگوشت خروس با روغن بادام شیرین به رفع یبوست کمک می کند. در واقع دارچین لطیف کننده و مقوی معده است و نفخ را از بین می برد. تخم کرفس نیز جاذب از معده و دافع از روده است؛ یعنی مواد زائد را از معده به سمت روده ها جذب و از روده ها به خارج از بدن دفع می کند. روغن زیتون هم ملین است و دل درد را برطرف می کند البته به شرط اینکه غذا با شعله زیاد طبخ نشود و خوراک به خوبی جا بیفتد.

درمان یبوست با طب سنتی

دفع راحت با جوشانده برگ درخت زبان گنجشک : برگ های درخت زبان گنجشک صاف و سبز تیره هستند. بو و عطر این برگ ها تا حدودی شبیه به چای سبز است. می توان این برگ ها را به طور دست نخورده یا پاک کرده خشک کرد یعنی بدون ساقهٔ میانی. خشک کردن برگ ها باید بلافاصله بعد از چیدن باشد. از این برگ ها به صورت دمنوش استفاده می کنند. به این صورت که یک نوک انگشت از برگ های خشک را در یک فنجان کوچک آب در حال جوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید. درخت زبان گنجشک باعث سهولت عمل دفع شده و روده ها را تحریک می کند. توصیه می کنیم چندین هفته از این گیاه استفاده کنید تا یبوست شما درمان شود.

درمان با خاکشیر

در طب سنتی خوردن یک لیوان خاکشیر هنگام صبح، مصرف یک لیوان آب کرفس با آب هویج و همچنین مصرف عرق کاسنی با عسل برای رفع یبوست توصیه می شود. همچنین مخلوطی از پودر گل سرخ با ماست بدون چربی، مصرف زیتون همراه با غذا و خوردن روزانه سبزی شوید و جعفری مفید است.

البته می توانید متناسب با مشکلتان با پزشک داروساز مشورت کنید تا میزان مصرفتان را مشخص کند. خوشبختانه تاکنون مواردی برای عوارض جانبی این گیاه ذکر نشده است.

دمنوش ریشه گل ختمی

گل ختمی از آن «جامهٔ مخملی» اش گرفته تا در ترکیب تمام بخش هایش سرشار از موسیلاژ است برای همین هم یکی از ملین های طبیعی محسوب می شود. می توانید از ریشهٔ خردشدهٔ آن دمنوش تهیه کنید و یا اینکه آن را بجوید. مورد منع مصرفی برای این گیاه وجود ندارد اما اگر شما مشکل خاصی دارید قبل از مصرف حتماً با پزشکتان مشورت کنید.

مصرف آلوورا

همچنین خوردن گیاه آلوئه ورا توصیه می شود چون این گیاه تقویت کننده معده و روده و سرشار از ویتامین A، B1، B2، B6، است. آلوئه ورا تنظیم کننده هضم غذا است و دفع مواد زائد از روده را آسان می کند و از یبوست پیشگیری می کند.

گشنیز

گشنیز نیز در رفع یبوست موثر است. این سبزی تقویت کننده معده و ضد باکتری معده و روده است.

بادرنجبویه

بادرنجبویه نیز از خانواده نعناع است و ویتامین های A، B و C دارد و تقویت کننده معده و روده بوده و صفرا را از بین می برد.

مصرف دمنوش بارهنگ

بارهنگ یکی از آن گیاهان معروف و با خاصیت است. مصرف آن به صورت دمنوش با یبوست مقابله می کند. می توانید یک نوک انگشت از برگ های خشک این گیاه را در یک فنجان آب جوش دم و میل کنید. همچنین می توانید برگ های تازه آن را داخل سالاد ریخته و مصرف کنید.

مصرف میوه و سبزیجات ارگانیک

میوه ها و سبزیجات ضد یبوست مصرف میوه و سبزیجات (از همه نوع) به مقابله با یبوست کمک می کند. بهترین حالت این است که میوه ها را با پوست میل کنید.

تا جایی که امکان دارد از میوه ها و سبزیجات ارگانیک استفاده کنید. توجه داشته باشید که در بین میوه ها و سبزیجات برخی خواص ملینی بالایی دارند مانند کیوی، آب سیب، طالبی، آلو خشک و میوه های خشک دیگر و در بین سبزیجات نیز می توان به اسفناج اشاره کرد.

 برای مقابله با یبوست علاوه بر مصرف مواد غذایی ملین باید فعالیت بدنیتان را نیز بالا ببرید. بی تحرکی باعث تنبلی روده ها و تشدید مشکل یبوست می شود.

چرا به یبوست دچار می شویم؟

یبوست علل بسیار متعددی دارد؛ مثلاً حرارت و خشکی روده ها می تواند باعث سفت شدن مدفوع شود. بعضی افراد هم به دنبال اسهال مزمن دچار یبوست می شوند. مصرف داروهای مخدر، شقاق و بواسیر، انسداد در روده ها یا مسیر ریزش صفرا به روده، تنگی ها و چسبندگی ها، کرم ها و انگل های روده، بیماری های عصبی، عضلانی و روانی، تندخویی و عصبانیت، بی خوابی، تغذیه نامناسب و سرطان ها می توانند باعث یبوست شوند. توجه داشته باشید که اگر یبوست به روش های ساده درمان نشود، حتماً باید اقدام های تشخیصی انجام بگیرد.

 طب سنتی معتقد است بعد از خوردن هر وعده غذایی، باید فضولات حاصل از آن دفع شود. البته در این زمینه استثناء هم وجود دارد؛ افراد سالخورده به طور طبیعی فضولات دفعی شان کمتر است. علاوه بر دفعات اجابت مزاج، قوام مدفوع هم اهمیت دارد. مثلاً ممکن است فرد روزی 4 بار دفع داشته باشد اما اجابت مزاجش همراه با یبوست باشد و با اتمام دفع احساس سبکی نکند.