آب مروارید: علائم، علت، پیشگیری و درمان

آب مروارید چیست؟

آب مروارید با نام دیگر کاتاراکت یک عارضه پیش رونده چشمی است که باعث می شود لنز داخل چشم کدر شود و این باعث انسداد مسیر ورود نور به چشم می شود و فرد مبتلا دچار تاری دید و اختلال در دید می شود. این عارضه بدون درد است و در صورت عدم درمان می تواند باعث نابینایی در فرد شود.
آب مروارید در سنین بالا شایع تر است که البته در سایر سنین نیز ممکن است رخ دهد. عواملی مانند سیگار، بیماری های دیابتی، مصرف الکل و یا صدمات چشمی می تواند باعث این عارضه شود

انواع آب مروارید

آب مروارید هسته ای: یکی از شایع ترین انواع آب مروارید است و معمولا اکثر افراد در سنین بالا به این نوع آب مروارید مبتلا می شوند. در واقع در این نوع از آب مروارید، قسمت مرکزی عدسی که به عنوان هسته شناخته می شود کدر شده و باعث تار شدن دید می شود. به مرور زمان عدسی چشم به رنگ زرد یا قهوه ای در می آید، در نتیجه فرد به سختی می تواند جزئیات اشیا را ببیند و همچنین اطراف اجسام درخشان هاله ای از نور خواهد دید.

آب مروارید کورتکس: در این حالت، شکل لبه های خارجی عدسی چشم که کورتکس نام دارد، تغییر شکل داده و لکه های سفیدی بر روی چشم ظاهر می شود. مشخصه اصلی این نوع، تابش خیره کننده است به طوری که دید در هنگام شب برای فرد بسیار دشوار می شود.

آب مروارید مادر زادی: ممکن است فرد به علت ژنتیکی یا بر اثر ابتلای مادر به بیماری خاصی مانند سرخچه در دوران بارداری، در حین تولد آب مروارید داشته باشد. اگر آب مروارید بر مرکز عدسی تاثیر نگذاشته باشد ممکن است نیازی به درمان نباشد. اما در صورتی که بینایی نوزاد را مختل کرده باشد ضرورری است که توسط پزشک متخصص چشم درمان شود.

آب مروارید زیر کپسول خلفی: این نوع آب مروارید با سرعت بیشتری پیشرفت می کند و علائم آن طی چند ماه آشکار می شود. در اثر آن، دید نزدیک فرد تحت تاثیر قرار گرفته و دیدن اجسام روشن نیز سخت می شود.

آب مروارید زیر کپسول قدامی: هر گونه آسیب یا تورم در چشم منجر به این نوع آب مروارید خواهد شد. به طور مثال اگزما یا همان درماتیت آتوپیک می تواند یکی از علل بروز این نوع آب مروارید باشد.

آب مروارید تروماتیک: بسیاری از انواع صدمات ممکن است منجر به ابتلای فرد به آب مروارید شوند؛ صدماتی همچون ضربات محکم به چشم، سوختگی با انواع مواد شیمیایی یا ورود اجسام خارجی بسیار کوچک. آب مروارید می تواند بلافاصله پس از این صدمات یا پس از گذشت سال ها رخ دهد.

آب مروارید ثانویه: زمانی که فرد پس از انجام عمل جراحی یا به علت بیماری خاصی همچون دیابت به آب مروارید مبتلا می شود، پزشکان به آن آب مروارید ثانویه می گویند.

آب مروارید ناشی از پرتو: اشعه ماوراء بنفش خورشید می تواند به چشمان شما آسیب بزند و باعث ابتلا به آب مروارید شود. افرادی که به مدت طولانی در معرض نور آفتاب قرار دارند بایستی از عینک آفتابی مناسب استفاده نمایند. همچنین تحقیقات نشان داده است که آب مروارید می تواند یکی از عوارض جانبی پرتودرمانی جهت درمان سرطان باشد.

آب مروارید زونولار: این نوع آب مروارید که به صورت وراثتی منتقل می شود، معمولا در کودکان مشاهده شده و اصولا هر دو چشم را درگیر می کند. در این نوع آب مروارید، ابتدا نقطه های سفید بر روی عدسی چشم ظاهر شده و با گذشت زمان، قسمت مرکزی عدسی به طور کامل سفید می شود.

علائم آب مروارید

یکی از شایعترین علائم آب مروارید تاری دید همزمان در دید نزدیک، میانی و دور است که با پیشرفت آن این داری بیشتر می شد و تا جایی پیش می رود که دید معمولی در شب با مشکلات زیادی روبرو می شود.
ایجاد هاله نور در دید، از دیگر علائم بیماری آب مروارید است. فرد مبتلا به این بیماری ممکن است برای دید در نور زیاد، درست مانند دید در تاریکی با مشکل مواجه شود.

در ذیل به برخی از علائم آب مروارید اشاره می نماییم :

• کاهش قدرت بینایی به ویژه در شب
• مشاهده هاله های روشن در مجاورت اشیاء
• اختلال در تشخیص رنگ ها
• اختلال دید با قرار گیری در معرض نور شدید
• مشکل در تشخیص و خواندن کلمات
• تغییر سریع شماره عینک

بیشتر بخوانید : علائم بیماری آب مروارید چیست

علت آب مروارید چشم

عدسی چشم متشکل از پروتئین و آب می باشد. این پروتئین ها به گونه ای قرار می گیرند که سبب ایجاد شفافیت در عدسی و همچنین عبور نور از آن شوند.

چنانچه پروتئین موجود در عدسی در برخی نواحی چشم تجمع یابد و چشم درگیر تغییراتی گردد آب مروارید بروز خواهد نمود ، چرا که این اتفاقات سبب پدید آمدن ناحیه ای کدر بر روی عدسی چشم می شوند.

هنوز دلیل اصلی ایجاد آب مروارید مشخص نشده است اما در ذیل برخی از شایع ترین علل ابتلا به این بیماری را قید می نماییم:

• سابقه وراثتی ابتلا به آب مروارید در بستگان درجه یک و دو
• افزایش سن
• برخی بیماری ها از قبیل دیابت
• سابقه انجام جراحی چشم
• برخورد ضربه به چشم
• قرارگیری طولانی مدت در معرض مستقیم نور آفتاب
• مصرف سیگار و الکل
• مصرف داروهای استروئیدی به مدت طولانی
• سابقه ابتلا به التهابات چشمی

چگونه از بروز آب مروارید پیشگیری کنیم

آب مروارید یک مشکل چشمی است که در سنین بالا رخ می دهد، اما با تغییراتی در سبک زندگی و عادت های روزانه می توان به پیشگیری از آب مروارید کمک زیادی کرد.

ترک سیگار و الکل: سیگار کشیدن موجب کدر شدن پروتئین های داخل عدسی و بنابراین آب مروارید می شود. مصرف بیش از حد الکل نیز باعث پیشرفت آب مروارید می شود. ترک سیگار و الکل برای جلوگیری از آب مروارید ضروری است.

کنترل بیماری زمینه ای :در صورتی که شما به بیماری زمینه ای مستعد کننده برای آب مروارید مانند دیابت یا بیماری غده پاراتیروئید ( که موجب کاهش کلسیم خون می شود ) مبتلا هستید، پزشک توصیه اکیدی بر کنترل بیماری زمینه ای شما خواهد داشت. افزایش میزان گلوکز خون در بیماری دیابت یا افزایش میزان گالاکتوز خون که به بیماری ارثی ” گالاکتوزمی ” معروف است از مهمترین عوامل پیشرفت آب مروارید به حساب می آیند.

انجام معاینات دوره ای چشم: انجام معاینات دوره ای چشم پزشکی به تشخیص سریع تر آب مروارید و درمان موفق تر منجر خواهد شد. بنابراین، هر چند وقت یکبار به چشم پزشک مراجعه کنید.

دوری از نور فرابنفش: دوری از نور فرابنفش (UV) با استفاده از عینک های آفتابی امکان پذیر است. نور فرابنفش نوع ( UVB ) که از منابعی مانند خورشید یا جوشکاری ساطع می شود می تواند به شدت به چشم آسیب زده و باعث آب مروارید شود.

تغذیه: دریافت ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان های لازم از منابع گیاهی به ویژه سبزیجات و میوه های رنگی نیاز های سلولی را تامین می کند و فرایند های وابسته به پیری مثل آب مروارید را به تعویق می اندازد.

شخیص آب مروارید

پزشک شما یک معاینه ی کامل و دقیق از جهت آب مروارید از چشم های تان به عمل می آورد تا وضعیت بینایی تان را ارزیابی کند. این ارزیابی شامل تست بینایی با چارت در فاصله های مختلف و تونومتری (اندازه گیری فشار چشم) می شود. از رایج ترین وسایل تونومتری، تونومتر شیوتز (وسیله اى دستى که با مکانیسم ایجاد فرورفتگى در قرنیه، فشار داخل چشم را نشان مى دهد) و تونومتر اپلانیشن گولدمن (به وسیله ی مسطح سازى قرنیه، فشار داخل چشم را اندازه گیرى مى کند) مى باشد. هرچه فشار داخل چشم بیشتر باشد، ایجاد فرورفتگى در قرنیه یا مسطح سازى آن مشکل تر است و بر این اساس دستگاه، فشار داخل چشم را نشان مى دهد.

ضمنا پزشک برای معاینه ی دقیق تر از جهت آب مروارید، قطره ای داخل چشم های تان می ریزد تا مردمک های تان بزرگ تر شوند. این کار باعث می شود عصب های بینایی و شبکیه که در پشت چشم های تان است، از جهت هر گونه آسیب، راحت تر معاینه و بررسی شود.

تست های دیگری که ممکن است پزشک تان از جهت آب مروارید انجام بدهد شامل چک کردن میزان حساسیت شما در خیره شدن و دریافت بصری تان از رنگ ها می شود..

جراحی آب مروارید به روش فیکو

رایج ترین روش برای جراحی آب مروارید ، روش فیکو یا فیکوامولسیفیکاسیون می باشد که تحت بی حسی موضعی در ناحیه انجام می پذیرد.

در جراحی آب مروارید به روش فیکو ، جراح متخصص جهت دسترسی به عدسی چشم باید حفره بسیار کوچکی به ابعاد 2 الی 3 میلیمتر ایجاد کند که به این منظور دو برش در بخش سفیدی چشم و در نزدیکی لبه خارجی قرنیه ایجاد می نماید.

در این مرحله ، جراح وسیله ای کوچک موسوم به پروب را وارد چشم می کند و به کمک امواج ماوراء صوت یا اصطلاحا اولتراسونیک عدسی کدر شده را به قطعات بسیار کوچک تجزیه می کند.

سپس به کمک مکش دستگاه فیکوامولسیفیکاسیون اقدام به استخراج این قطعات کوچک از چشم می کند.

پس از این مرحله ، لنز مصنوعی دائمی را درون چشم بیمار قرار می دهد.

توجه داشته باشید که جنس این لنزهای مصنوعی از سیلیکون ، اکریلیک یا پلاستیک یا هستند می باشد و به هیچ عنوان وجود آن در چشم توسط بیمار محسوس نخواهد بود.

از ویژگی های این لنزها می توان به این مورد اشاره نمود که از آنجا که در داخل چشم کار گذاشته می شوند نیاز به مراقبت خاصی ندارند.

لنز یا عدسی داخل چشمی در عمل فیکو حالت تاشو دارد و از طريق سوراخ کوچکی که جراح ایجاد نموده و پیشتر راجع به آن توضیحاتی بیان داشتیم به درون چشم بیمار فرستاده می شود.

این لنز در کنار كپسول خلفی باز می شود و ابعاد اپتیک آن به اندازه حدودا 6 میلیمتر خواهد رسید. لنزهای داخل چشمی توسط بازوهای مجاور یا haptic به صورت کاملا محکم در داخل كپسول قرار می گیرند.

ایجاد برش های بسیار کوچک در روش فیکو آن را فاقد نیاز به بخیه می سازد که این مسئله یکی دیگز از مزایای جراحی آب مروارید به روش فیکو می باشد ، البته در برخی موارد بنابر صلاحدید پزشک متخصص ممکن است نیاز به یک یا دو بخیه موقتی ضرورت یابد.