روش های تشخیص اختلال دو قطبی

1. آیا اختلال دو قطبی قابل تشخیص است
2. تشخیص اختلال دو قطبی
3. علائم بیماری های مشابه با  اختلال دوقطبی
4. چه کارهایی را باید انجام داد
5. آزمایش ها را برای تشخیص نهایی در اختلال دوقطبی
6. آیا اسکن از مغز، به تشخیص اختلال دوقطبی کمک می کند؟

آیا اختلال دو قطبی قابل تشخیص است

پزشکان، برای درک کامل تفاوتهای خلق و خو در اختلال دو قطبی و تهیه یک روش تشخیص دقیق، راهی طولانی پیموده اند. زمان زیادی از روزهایی که اختلال دوقطبی با اختلالات دیگری همچون اسکیزوفرنی (یک بیماری روانی جدی با علائمی از توهمات و پندارها و سخنان بی ربط می باشد) یا افسردگی تک قطبی اشتباه گرفته می شد، نگذشته است. 

امروزه با درک بیشتری از اختلالات روانی ، پزشکان، قادر به تشخیص علائم و نشانه هایی از افسردگی دوقطبی، جنون خفیف و شیدایی هستند و در اغلب موارد با استفاده از داروهای دوقطبی، میتوانند بدون خطا و به طور موثر این اختلال را درمان کنند. 

اغلب ما، از آزمایشات تخصصی خون و یا سایر اقدامات آزمایشگاهی، برای کمک به تشخیص دقیق پزشکان استفاده می کنیم، اگرچه که اغلب، تست های آزمایشگاهی و یا تصویربرداری، در مورد تشخیص اختلال دوقطبی مفید نیستند. در حقیقت، مهمترین ابزار تشخیصی، ممکن است، صحبت باز و کامل در باره نوسانات خلق و خو، رفتارها و سبک زندگی شما با دکترتان باشد. درحالی که یک معاینه جسمی، می تواند وضعیت کلی سلامت بیمار را مشخص کند، پزشک باید درباره نشانه ها و علائم دوقطبی، به منظور تشخیص موثر و درمان این اختلال، از زبان بیمار سخنانی را بشنود.

تشخیص اختلال دو قطبی

تشخیص یک اختلال دوقطبی، تنها به وسیله یک شرح حال دقیق از بیمار که شامل شدت، امتداد یا درازا و نیز تکرار یا فرکانس علائم می باشد، میسر است. البته نوسانات خلقی، از روزی به روز دیگر و یا لحظه ای به لحظه دیگر، الزاما نمایشگر وجود یک اختلال دوقطبی نیست، بلکه تشخیص آن، منوط به داشتن یک دوره از تغییرات خلق و خو (بالا و پایین رفتن خلق و خو ) به همراه تحریک پذیری است که، همراه با افزایش انرژی، بی خوابی و تفکر و صحبت کردن سریع، می باشد.  

نشانه های بیمار به طور کامل و با معیارهای خاصی که شامل راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات ذهنی انجمن روانپزشکی امریکا می باشد، ارزیابی خواهد شد. در تهیه یک گزارش تشخیصی در مورد اختلال دوقطبی، روانپزشک شما یا دیگر کارشناسان حوزه سلامت روان، از شما درباره شخصیت شما و تاریخچه فامیلی شما از نقطه نظر بیماریهای روانی و اختلال دو قطبی و سایر اختلالات خلق و خو، پرسش خواهند کرد.

دلیل آن نیز این است که گاهی اوقات، اختلال دوقطبی، یک مولفه ژنتیکی دارد و تاریخچه فامیلی شما، میتواند به تهیه یک تشخیص دقیق، کمک زیادی بکند.( اگرچه که بیشتر بیماران دارای اختلال دوقطبی، سابقه فامیلی از این اختلال را در خانواده ندارند). از طرف دیگر پزشک، همچنین درباره نشانه های دوقطبی، سوالات دقیق تری با جزئیات از شما خواهد پرسید. سایر پرسش ها، ممکن است با تمرکز بر روی استدلال، حافظه، توانایی شرحی درباره خودتان و نیز توانایی حفظ و پایداری در ارتباطات تان باشد. 

علائم بیماری های مشابه با  اختلال دوقطبی

نوسانات خلق و خو و رفتار تحریک کننده، گاهی اوقات می توانند مشکلات روانپزشکی دیگری به جز اختلال دوقطبی را منعکس کنند. شامل: 

• اختلالات سوء مصرف مواد مخدر.
• اختلال شخصیت مرزی. 
• اختلالات رفتاری. 
• اختلالات کنترل تکانه ( انگیزشی ).
• اختلالات مربوط به رشد.
• اختلال کم توجهی - بیش فعالی.
• اختلالات اضطرابی خاص مانند اختلال استرس پس از حادثه.

روان پریشی ( خیالات و اوهام )، نه تنها در اختلال دوقطبی میتواند به وقوع بپیوندد، بلکه در دیگر وضعیت ها مثل اختلال شیزوفرنی و اسکیزوافکتیو نیز وجود دارد، بعلاوه، افرادی با اختلال دوقطبی، اغلب، مشکلات روانپزشکی دیگری نیز دارند که از آن جمله میتوان انواع اختلالات اضطراب( اختلال ترس، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب اجتماعی)، اختلال سوء مصرف مواد مخدر و یا حتی اختلال شخصیت، که کار تشخیص بیماری را پیچیده تر کرده و ممکن است حتی درمان جداگانه نیز برای آنها لازم باشد، را نام برد.

لازم به ذکر است که برخی از بیماریهای غیر روانپزشکی مثل اختلال تیروئید، لوپوس، ایدز و سایر عفونتها مثل سیفلیس نیز، ممکن است علائم و نشانه هایی مشابه آنچه در اختلال دوقطبی وجود دارد را، از خود نشان دهند. البته این مسئله، میتواند در روند تشخیص درست و دقیق و نیز تعیین درمان، چالش های بیشتری را مطرح سازد.

سایر مشکلات اغلب شبیه به مانیا (شیدایی) می شوند، اما دلایلی به جز اختلال دوقطبی را منعکس می کنند. به طور مثال، تغییرات رفتاری یا خلق و خو، میتواند به وسیله داروهای استروئیدی مانند پردنیزون (برای درمان بیماریهای التهابی مثل آرتریت روماتوئید و آسم، آسیب های اسکلتی – عضلانی و یا مشکلات پزشکی دیگری به کار می رود) نیز ایجاد شوند. 

چه کارهایی را باید انجام داد

قبل از ملاقات با دکتر خود، برای روشن کردن موقعیت خود و تشخیص درست، نوشتن نشانه هایی که به آن توجه کرده اید، میتواند کمک زیادی به دکترتان برای تشخیص درست باشد. چون آن نشانه ها ممکن است بازگوکننده افسردگی، جنون خفیف و یا شیدایی باشد. بخصوص توجه داشته باشید که این تمرکز، تنها روی تغییرات خلق و خوی تان نباشد، بلکه بر روی تغییراتی در خواب، انرژی، فکر کردن تان، رفتار و یا گفتارتان نیز باشد. دریافت تاریخچه فامیلی کامل از بستگان قبل از ملاقات پزشک نیز بسیار سودمند است. تاریخچه فامیلی بسیار کمک می کند بخصوص در حمایت از شک و تردید های تشخیصی و نیز تجویز درمان مناسب.

به علاوه، این مسئله را نیز در نظر داشته باشید که بهتر است در هنگام ویزیت دکتر، همسر یا یکی از اعضای خانواده و یا حتی یک دوست صمیمی را نیز با خود همراه سازید. اغلب اوقات، یک عضو خانواده یا یک دوست، ممکن است بیشتر به رفتارهای غیر معمولی شخص، آگاه بوده و قادر به شرح جزئیات آن رفتارها، به دکتر باشد. قبل از ویزیت، خوب فکر کنید و این نکاتی را که در ذیل خواهد آمد به عنوان سابقه خود در نظر داشته باشید و بر روی کاغذی بنویسید: 

• نگرانی های سلامتی جسمی و روانی.
• علائم و نشانه هایی که به آنها توجه کرده اید. 
• رفتارهای غیرمعمولی که داشتید.
• سابقه بیماری هایتان. 
• سابقه خانوادگی بیماریهای روانی
• داروهایی که در گذشته و یا حال مصرف کرده یا می کنید
• مکمل های غذایی طبیعی که مصرف می کنید
• عادات و روشهای سبک زندگی خود
• عادتهای مخصوص خوابیدنتان. 
• دلایل استرس در زندگی شما
• همه پرسشهایی که ممکن است در باره اختلال دوقطبی داشته باشید. 

آزمایش ها را برای تشخیص نهایی در اختلال دوقطبی

پزشک شما ممکن است از شما درخواست کند تا یک چک لیست و یا پرسشنامه خلق و خو که برای راهنمایی مصاحبه کلینیکی بسیار کمک کننده و در واقع شما با آن ارزیابی خواهید شد، را تکمیل کنید. به علاوه، پزشک شما ممکن است دستور آزمایش خون و ادرار برای یافتن دلایل دیگری برای نشانه های شما، بدهد. در یک غربالگری سم شناسی، خون، ادرار و یا موی شما جهت یافتن مواد مخدر مورد بررسی قرار می گیرد. آزمایشات خون همچنین شامل چک کردن سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) نیز خواهد بود، چون گاهی اوقات افسردگی، به دلیل عملکرد بد غده تیروئید می باشد. 

آیا اسکن از مغز، به تشخیص اختلال دوقطبی کمک می کند؟

درحالی که پزشکان، برای تشخیص اختلال دوقطبی، به اسکن مغزی و یا تصویر برداری تکیه نمی کنند، برخی تست های تصویربرداری عصبی پیشرفته، ممکن است به پزشکان در تشخیص نورولوژیکی ( وابسته به عصب شناسی) خاص، که به عنوان علائم روانی گزارش می شوند، کمک کند. بنابراین گاهی اوقات، به بیمارانی که تغییرات ناگهانی در تفکر، خلق و خو و یا رفتارشان داشته اند، برای اطمینان از اینکه بیماری عصبی، علت اصلی نیست، دستور ام آر آی و یا سی تی اسکن داده می شود.

بر طبق آزمایشات در حال انجام موسسه ملی سلامت روان و با آزمایشاتی شامل نوار مغزی ( electroencephalograms) و نیز ام آر آی (magnetic resonance imaging) از مغز، میتوان تفاوتهایی بین اختلال دو قطبی و سندرم های رفتاری مرتبط را آشکار کرد. اما تشخیص بالینی اختلال دو قطبی سرجای خود باقی مانده است، چرا که هنوز هیچ بررسی تصویربرداری یا سایر تست های آزمایشگاهی، برای تایید تشخیص و یا راهنمایی برای درمان آن، ایجاد نشده است.