غده تیروئید چیست و چه کاری انجام می دهد

1. غده تیروئید چیست
2. پرکاری تیروئید
3. کم کاری تیروئید

غده تیروئید چیست

غده تیروئید در بالای جناق و قسمت قدامی گردن قرار دارد که کار غده تیروئید تنظیم سوخت و ساز بدن و رشد انسان است. همچنین غده تیروئید در تنظیم آب و الکترولیدها تاثیر می گذارد و مهمترین وظیفه این غده تاثیر روی سیستم سوخت و ساز بدن است.به طور کلی با عملکرد تمامی سیستم ها به خصوص مغز، اعصاب و قلب رابطه مستقیم دارد.

غده تیروئید می تواند دچار کم کار یا پرکار شود،اگر احساس کردید که علائم آنها را دارید، سریعا به پزشک مراجعه کنید. کاهش وزن ، افزایش وزن  ناگهانی ، تعریق ، اضطراب از علائم شایع این بیماری است.

وقتی هورمون های تیروئید ساخته می شوند، داخل آن ها مقدار زیادی ید وجود دارد و اگر ما میزان مناسبی ید مصرف نکنیم، این غده نمی تواند هورمون بسازد یعنی ید یکی از مواد اولیه سازنده هورمون تیروئید است. هنگامی که شما ید مصرف می کنید غده تیروئید آن را جذب کرده و در مرحله بعد آن را با یک یا ۲ نوع پروتئین ترکیب می کند و زمانی که این ترکیب اتفاق می افتد، غده تیروئید از آن هورمون می سازد.

در نهایت این هورمون تیروئید است که سوخت وساز بدن را تنظیم می کند و تقریبا روی بیشتر اعضای بدن به طور جداگانه تاثیر می گذارد. بنابراین وقتی شما مقدار کمی ید مصرف کنید، غده تیروئید مواداولیه برای ساختن هورمون را ندارد به همین دلیل این غده ابتدا شروع به بزرگ شدن می کند که در نهایت به گواتر تبدیل می شود .

یکی از فواید نمک یددار این است که مقدار ۱۰۰ تا ۱۵۰ میکروگرم در روز ید به بدن می رساند که این مقدار هم برای ساختن هورمون کافی است، هم عموما برای جلوگیری از بزرگ شدن غده تیروئید که آن را گواتر می نامیم مفید و موثر است. اگر از نمک یددار استفاده می کنید و خیلی غذاهای دریایی مصرف نمی کنید، این موضوع خیلی برای تان مشکل ساز نمی شود .

پرکاری تیروئید چیست

از علت های پرکاری غده تیروئید، ناراحتی در سیستم ایمنی بدناست یا ابتلا به گواترهای که برای مدت طولانی زمان آن ها طول کشیده و به صورت گره ای در می آیند و این گره ها باعث تیروئید پرکار می شوند. سومین علت آن که نسبت به موارد دیگر کمیاب تر است و تا ۵ درصد بیشتر رخ نمی دهد یک گره تک تیروئید است که باعث تولید بیش از حد هورمون می شود.

علائم پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید 2 نوع می باشد: پرکاری تیروئید دائمی و پرکاری تیروئید موقت . پرکاری موقت معمولا با مصرف دارو درمان می شود.پرکاری تیروئید دائمی که معمولا بیمار با بعضی از علائم واضح از تیروئید به پزشک مراجعه می کند .

علائم پرکاری تیروئید معمولا در قلب ، دستگاه گوارش ،مشکلات تنفسی و ریه ، علائم چشمی مشاهده می شود. به طور مثال بیمار دچار تپش قلب زیاد و غیر عادی می شود.در بعضی موارد بیمار در ناحیه ریه با تنگی نفس به خصوص تنگی نفس فعالیتی مشاهده و به پزشک مراجعه می کند.

از علائم پرکاری تیروئید کاهش وزن و افزایش اشتها می باشد.این علائم در دستگاه گوارش به شکل کاهش وزن و افزایش اشتها ظاهر می شود. اما این علائم در سنین بالا برعکس است و می تواند میزان اشتهای فرد را کاهش پیدا کند.علاوه بر این، مهم ترین ارگانی که درگیر می شود سیستم مغز و اعصاب است که بیمار با نشانه هایی مانند اضطراب و عصبانیت غیرعادی روبه رو می شود. تحمل گرما نداشتن یا تعریق بیش از حد نیز از موارد دیگری هستند که در سیستم سوخت و ساز بیمار رخ می دهند.

در بیماران پرکاری تیروئید ممکن است، دچار علائم چشمی می شوند. در این شرایط بیمار از بیرون زدگی چشم شکایت می کند که گاهی میزان آن بسیار شدید می شود. پرکاری تیروئید اگر بیش از حد معمول طول بکشد یا توسط پزشک تشخیص داده نشود روی استخوان تاثیر منفی می گذارد و تراکم آن را کم می کند.

درمان پرکاری تیروئید

درمان پرکاری تیروئید معمولا به 3 دسته تقسیم می شود.با تجویز داروهای مخصوص این بیماری را می توان به راحتی کنترل کرد، این داروها تولید هورمون از غده تیروئد را کاهش می دهند چون در پرکاری تیروئید تولید هورمون ها در این غده بیش از حد معمول می شود. بنابراین مصرف دارو تیروئید باعث می شود تا تولید چنین هورمون هایی به میزان کنترل شده ای برسند.

روش دیگر درمان پرکاری تیروئید ، ید رادیواکتیو است و بعد از دارو شایع ترین روش درمانی برای این بیماری محسوب می شود. ید رادیواکتیو می تواند غده تیروئید را از کنار بیندازد و در ۵۰ در صد موارد تحت تاثیر این ید غده تیروئید کم کار می شود. روش سوم پرکاری تیروئید که معمولا کمتر پیش می آید که از این روش استفاده شود جراحی غده تیروئید می باشد.

کم کاری تیروئید چیست

علائم کم کاری تیروئید برعکس پرکاری تیروئید است. خشکی پوست یکی از علائم و نشانه های کم کاری تیروئید است. بیمار معمولا از خشکی بیش از حد پوست و احساس سرما شکایت می کند. پف غیرعادی دور چشم به خصوص وقتی بیمار صبح از خواب بیدار می شود می تواند یکی دیگر از علامت های کم کاری تیروئید باشد. کم خونی یکی دیگر از علائم کم کاری تیروئید است که در نتایج آزمایشات خون بیمار مشخص می شود. تنگی نفس فعالیتی در دستگاه تنفسی، یبوست و کاهش اشتها در دستگاه گوارش از دیگر نشانه های بیماری کم کاری تیروئید است که می تواند بیمار را از بروز این ناراحتی آگاه کند.

کم کاری تیروئید می تواند باعث علائمی همچون  درد عضلات، خستگی، ضعف، بی حالی، افزایش وزن، کاهش اشتها که جزو شایع ترین نشانه های این بیماری هستند ایجاد کند که در صورت مشاهده این علائم به پزشک مراجعه می کند.

علائم کم کاری تیروئید در زنان اختلال در عادت ماهانه می باشد.یکی از علائم کم کاری تیروئید در زنان ، داشتن عادت ماهانه نا منظم است، که یکی از شایع ترین علائم کم کاری تیروئید در زنان است. افزایش یا نامرتب بودن خونریزی در عادت ماهانه باعث اختلال می شود و تا قطع خونریزی این روند ادامه دارد.این باعث می شود که زنان در علاوه بر نشانه های دیگر باعث کم کاری تیروئید نیز شوند.

شدیدترین حالت کم کاری تیروئید که گاهی هم در فصل سرما دیده می شود کمای ناشی از کم کاری تیروئید درمان نشده است. زمانی که بیمار کم کاری تیروئید داشته باشد و برای درمان اقدام نکند ممکن است بعد از مدتی دچار کما شود و سطح هوشیاری اش کاهش یابد، در این حالت فرد دیگر ارتباط برقرار نمی کند، عملکرد مغزش کم شده یا بیمار دچار افت درجه حرارت می شود، نبض اش کند شده و تپش قلب هم کاهش پیدا می کند و تنفس فرد دچار مشکل می شود.

اگر یکی از اعضای خانواده فرد به تیروئید مبتلا باشد چنانچه خود فرد علائم کم کاری تیروئید مانند خشکی پوست، پف صورت به خصوص صبح ها، تنگی نفس، یبوست، اختلال سیکل قاعدگی، گرفتگی و ضعف عضلانی داشته باشد، لازم است تا برای تشخیص عملکرد تیروئید خود حتما آزمایش تیروئید انجام دهد و کم کاری تیروئید بررسی شود. پرکاری و کم کاری تیروئید معمولا در زنان ۲۰ تا ۴۰ سال شایع تر و همچنین آمار این بیماری ها در زنان نسبت به مردان بیشتر است.

بیشتر بخوانید: غذاهای مفید برای تیروئید کم کار

درمان کم کاری تیروئید

 قرص لووتیروکسین برای درمان کم کاری تیروئید تجویز می شود؛ شواهد علمی نشان می دهد اگر دوز مصرفی این قرص مناسب نباشد، می تواند مقداری از تراکم استخوان در زنان بعد از دوران یائسگی را کاهش دهد بنابراین مصرف لووتیروکسین به جز در دوران یائسگی تاثیری روی بدن نمی گذارد.

زنانی که در دوران یائسگی بیش از حد مجاز داروی لووتیروکسین مصرف کنند و دوز آن بیشتر مقدار مورد نیاز باشد، احتمال دارد به میزان بسیار کمی؛ سالی یک درصد، تراکم استخوان شان کاهش پیدا کند. اگر خانم ها تحت نظر پزشک باشند و به طور مرتب آزمایشات دوره ای دهند تا دوز داروهای شان تنظیم شود دیگر با این مشکل مواجه نمی شوند.پس توجه داشته باشید که مصرف لووتیروکسین در دوز مناسب باعث پوکی استخوان نمی شود