یبوست: علل, علائم, تشخیص و درمان

یبوست زمانی که تخلیه مدفوع از روده بزرگ با مشکل مواجه می شود رخ می دهد. داشتن کمتر از 3 بار حرکت روده در یک هفته از نظر پزشکی یبوست می نامند که این مدت برای هر شخص می تواند متفاوت باشد.یبوست یکی از شایع ترین بیماری ها در افراد است. افراد در هر سنی می توانند دچار یبوست شوند. بعضی از افراد روزانه چندین بار حرکات روده را انجام می دهند در حالی که برخی دیگر فقط هفته ای یک یا دو بار این کار را انجام می دهند.

یبوست بر اساس الگوی حرکت روده شما سنجیده می شود. اما به طور کلیدی معمولا یبوست زمانی ایجاد می شود که مدفوع شما خشک و سخت باشد، حرکات روده دردناک باشد و مدفوع با دشواری خارج شود، همچنین احساس این را دارید که روده کاملا تخلیه نشده است.

برای درمان یبوست می توان از غذاهای پر فیبر ، ملین ها غیر تحریک کننده ، ملین های تحریک کننده از جمله گیاهان دارویی ، دارو و جراحی می باشد.

در این مطلب به موارد یبوست چیست، علت یبوست، علائم یبوست ،تشخیص یبوست ، تشخیص یبوست ، درمان یبوست، درمان های دارویی و یبوست در بارداری می پردازیم.

1. یبوست چیست؟
2. علت یبوست
3. علائم یبوست
4. عوارض یبوست
5. تشخیص یبوست
6. درمان یبوست
7. یبوست در دوران بارداری

یبوست چیست؟

یبوست از نظر پزشکی به دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته و یبوست شدید به دفع مدفوع کمتر از یک بار در هفته تعریف می شود.یبوست معنی های متفاوتی برای افراد مختلف دارد. برای بعضی از افراد به معنای عبور نادر مدفوع است . اما برای بعضی دیگر مدفوع سخت و عبور دشوار مدفوع است. علت هر یک از این علائم یبوست متفاوت است.

برخی از علائم یبوست عبارتند از ناراحتی در پایین شکم ، احساس تخلیه ناقص بعد از یک حرکت و دفع روده ، فشار برای دفع مدفوع، مدفوع سخت و کوچک ، خونریزی روده ، شکاف مقعد ناشی از مدفوع سخت و یا وسواس داشتن حرکتات روده.

تعداد حرکات روده با افزایش سن کاهش می یابد.الگوی طبیعی دفع مدفوع بین سه تا 21 در هفته است. البته این الگو در کمتر از نیمی از افراد مشاهده می شود. معمولا یبوست به حرکت روده در کمتر از 3 بار در هفته تعریف می شود و یبوست شدید به حرکت روده کمتر از یک بار در هفته تعریف می شود.

علت یبوست

علل یبوست جذب آب زیاد از ضایعات مواد غذایی در روده بزرگ است و باعث خشکی و سفت شدن مدفوع می شود.خروج مدفوع خشک سخت و دشوار است. علت زیادی برای ابتلا به یبوست وجود دارد . شیوه زندگی یکی از مهمترین علت های یبوست می باشد.مصرف نکردن غذاهای پر فیبر ، کم آبی و عدم نوشیدن آب ، ورزش نکردن از علائم شیوه نادرست زندگی باعث می شود دچار یبوست شوید.

کمبود فیبر در رژیم غذایی

فیبر در حفظ نرم و حجیم کردن مدفوع بسیار مهم است. بنابراین ، خوردن غذاهای کم فیبر می تواند باعث یبوست شود. بهترین منابع طبیعی فیبر میوه ها ، سبزیجات و غلات هستند.

افرادی که میزان زیادی فیبر در رژیم غذایی خود مصرف می کنند کمتر دچار یبوست می شوند.این امر به این دلیل است که فیبر باعث ایجاد حرکات منظم روده می شود. بهترین راه این است که فیبر را به همراه آبرسانی مناسب ترکیب کرد.
غذاهای پر فیبر شامل موارد زیر است:

• میوه ها
• سبزیجات
• غلات
• آجیل
• حبوبات

غذاهای کم فیبر شامل موارد زیر است:

• غذاهای پر چرب مانند پنیر ، گوشت و تخم مرغ
• غذاهای فراوری شده مانند نان سفید
• فست فود ها ، چیپس و سایر غذاهای سرخ کردنی

ملین ها

ملین ها می توانند یکی از علت های مشکوک به یبوست شدید باشند. مصرف بیش از حد از ملین های تحریک کننده مانند روغن کرچک و داروهای گیاهی می تواند باعث یبوست شود. استفاده زیاد از این راه های درمانی می تواند به اعصاب و ماهیچه های روده بزرگ آسیب برساند.

عدم تحرک جسمی

فعالیت پایین بدنی نیز می تواند باعث یبوست شود. افرادی که چندین روز یا چند هفته در رختخواب یا بر روی صندلی می نشینند و تحرکی ندارند ، ممکن است به یبوست مبتلا شوند.

اختلالات هورمونی

هورمون ها نیز می توانند بر روی حرکت های روده تاثیر بگذارند. به عنوان مثال هورمون تیروئید یا کم کاری تیروئید و هورمون بیش از حد پارا تیروئید . همچنین ممکن است در زمان قاعدگی در زنان و تغییر استروژن و پروژسترون ایجا دشود. مقادیر زیاد استروژن و پروژسترون در دوران بارداری نیز می تواند باعث یبوست شود.

افراد سالخورده

با افزایش سن ، شیوع یبوست بیشتر می شود. علت دقیق این امر هنوز مشخص نیست. این امکان وجود دارد که به دلیل افزایش سن افراد مواد غذایی بیشتر در دستگاه گوارش می ماند . افراد مسن اکثرا بی تحرک هستند و ممکن است این مورد باعث یبوست نیز شود.

دارو می توانند باعث یبوست شود

داروها اغلب به عنوان یک علت یبوست از نظرها پنهان میباشد.بعضی از داروها نیز می توانند باعث یبوست شوند.

این داروها عبارتند از:

• داروهای ضد درد و حاوی کدئین
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن ، ناپروکسن
• بلوک کننده های بازگشت مجدد سروتونین مانند فلوکستین ، آمی تریپتیلین
• آنتی اسید های حاوی کلسیم یا الومینیوم
• آنتی هیستامین ها
• قرص آهن
• داروهای فشار خون ، بتابلاکرها مانند آتنولول، وراپامیل
• داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین

---

بیشتر بخوانید: بهترین مواد غذایی برای درمان یبوست

---

علائم یبوست

علائم یبوست برای هر فرد متفاوت است. یکی از علائم اصلی یبوست حرکت روده در کمتر از 3 بار در هفته می باشد و یبوست شدید علائم ، حرکت روده کمتر از یک بار در هفته می باشد.از علائم یبوست می توان به احساس فشار شدید در زمان حرکت روده ای و احساس تخلیه ناکامل پس از اجابت مزاج می باشد.

علائم کلی یبوست شامل موارد زیر است :

• دفع کمتر از 3 بار مدفوع در هفته
• مدفوع سفت و خروج دشوار
• احساس نفخ شدید و حالت تهوع
• فشار شدید در طول حرکت روده
• احساس تخلیه ناکامل پس از اجابت مزاج

عوارض یبوست

یبوست می تواند عوارض زیادی را بوجود آورد که شایع ترین عوارض آن ورم و ملتهب شدن روده می باشد.یبوست به خودی خود می تواند ناراحت کننده باشد اما به طور معمول تهدیدی برای زندگی نیست. یبوست نیز می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی مانند سرطان روده بزرگ باشد یا اگر باعث اسیب در بدن شود می تواند به مشکل تبدیل شود.

آسیب هایی که در اثر یبوست شدید می تواند ایجاد شود شامل شکاف مقعد ، بواسیر ( التهاب در رگ های خونی در مقعد) است.

تشخیص یبوست

یبوست در افراد بسیار شایع است اما در بعضی از موارد یبوست ممکن است علامتی از یک بیماری گوارشی باشد. تشخیص حاد یا مزمن بودن یبوست بسیار مهم است. یبوست حاد ممکن است به دلیل یک بیماری جدی مانند تومور در روده بزرگ باشد. یبوست مزمن اگر همراه با خونریزی مقعدی، درد شدید شکمی ، تهوع ، از دست دادن غیر ارادی وزن، درد شدید هنگام اجابت مزاج و یبوست طولانی تر از دو هفته نیاز به بررسی است.

پزشک ابتدا سوابق بیمار را بررسی می کند. این سوابق شامل مصرف داروها و دیگر نشانه های یبوست است که به تشخیص سریع علت یبوست کمک کند. پس از بررسی سوابق آزمون های تشخیصی برای ارزیابی یبوست استفاده می شود.پزشک برای بررسی دقیق تر و تست های تخصصی تر مانند اندازه گیری زمان عبور مواد در روده ، تست های بررسی عملکردت عضلات کف لگن یا شیوه های مختلف پزشکی آزمایشاتی را انجام می دهد که شامل موارد زیر است:

معاینه انگشتی

پزشک در این معاینه عامل یبوست را شناسایی می کند. معاینه با انگشت می تواند به کشف تنگی مقعد کمک کند. احساس پری شکم طی لمس ثابت می شود که یبوست فرد شدید است. در صورت پیشرفت یبوست ، فرد علاوه بر مشکلات یبوست علائم دیگری چون درد و خونریزی مقعدی دارد.

آزمایش خون

آزمایش خون در بررسی بیماران مبتلا به یبوست مناسب است. در موارد خاص آزمایش خون هورمون تیروئید و کلسیم برای تشخیص موثر است.

رادیوگرافی اشعه ایکس

رادیوگرافی با اشعه ایکس شکم برای بررسی مقادیر مدفوع در روده بزرگ و بررسی شدت یبوست مفید است.پس از عکسبرداری تمام قسمت های روده را از روی عکس بررسی می کنند.

آزمون سرعت حرکت روده

برای بررسی سرعت حرکت روده از اشعه ایکس استفاده می شود. با این روش حرکت مواد غذایی از زمان مصرف تا تخلیه بررسی می شود. فرد یک کپسول را که دارای تکه های پلاستیکی کوچکی است که توسط اشعه ایکس قابل دیدن است می بلعد.کپسول در دستگاه گوارش باز می شود و قطعات پلاستیکی در روده کوچک پخش می شود. بعد از 5 الی 7 روز تعداد تکه های پلاستیکی را در روده بزرگ شمارش می شود. اگر فرد سالم باشد تمام قطعات پلاستیکی با مدفوع دفع می شود.بدین صورت که تکه های موجود در سراسر روده بزرگ نشان می دهد که عضلات یا اعصاب روده بزرگ به درستی کار نمی کنند که نمونه ای از اینرسی کولون است. تجمع تکه های پلاستیکی در راست نشان دهنده ی اختلالی در عضلات کف لگن است.

دفکوگرافی

دفکوگرافی روشی است که یک خمیر ضخیم را از طریق مقعد وارد روده می کنند. سپس هنگام دفع باریم خمیری از شکم فرد عکسبرداری با اشعه ایکس انجام می شود تا روند حرکتی مدفوع در روده را بررسی کنند. در این روش برای مشکلات عضلانی مقعد استفاده می شود.

درمان یبوست

یبوست معمولا بدون نیاز به داروهای درمانی برطرف می شود. مصرف فیبر زیاد، نوشیدن آب کافی و ورزش کردن می تواند به رفع یبوست کمک زیادی کند.

فیبر کافی در بدن باعث می شود که مدفوع حجیم و نرم شود و عبور آن از روده راحت باشد. سعی کنید روزانه 20 تا 35 گرم فیبر دریافت کنید.بهترین منابع پر فیبر برای یبوست نان سبوس دار ، برنج قهوه ای ، سبزیجات و میوه های تازه می باشد. عدم مصرف غذاهای پرچرب و کم فیبر می تواند به درمان یبوست کمک کند.

درمان یبوست با ویتامین

برای درمان یبوست می تواند ویتامین ها را به مواد غذایی خود اضافه کنید. ویتامین هایی که می توانند به درمان یبوست شما کمک کند عبارتند از:

• ویتامین C : این ویتامین محلول در آب است و آب را به روده ها می کشاند.
• ویتامین B1: این ویتامین می تواند به هضم غذا کمک کرده و یبوست را کاهش دهد.
• ویتامین B5: ویتامین ب5 با انقباض عضلات می تواند به حرکت مدفوع در روده کمک کند.
• ویتامین B9: ویتامین ب9 با تحریک اسیدهای گوارشی به درمان یبوست کمک می کند.
• ویتامین B12: این ویتامین اگر در بدن کم باشد باعث یبوست می شود.

درمان دارویی یبوست

داروهای مکمل و ملین هایی برای درمان یبوست وجود دارد که می تواند باعث حرکت مدفوع در روده شود و دفع مدفوع را راحت کند. مکمل های پر فیبر ، محرک ها مثل بیزاکودیل ، ملین های اسمزی ، روان کننده ها ، نرم کننده های مدفوع داروهایی است که می تواند به درمان یبوست کمک کند.

ملین ها می تواند علائم را در کوتاه مدت بهبود بخشند. اما افراد باید با احتیاط و فقط در زمان های ضروری از آنها استفاده کنند، زیرا برخی ملین ها می توانند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کنند.

یبوست در دوران بارداری

بیشتر زنان باردار در دوران بارداری یبوست را تجربه می کنند که این یبوست می تواند ناشی از تغییرات هورمونی ، تغییرات جسمی ، مانند فشار رحم روی روده ها و تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی می باشد.بسیاری از زنان در دوران بارداری مکمل های آهن مصرف می کنند که این مکمل آهن می تواند باعث یبوست و تغییر در عادات روده باشد.