علائم و راه تشخیص سندرم کوشینگ چیست

زمانی کورتیزول بسیار زیادی برای مدت طولانی در بدن وجود داشته باشد دچار سندرم کوشینگ می شود. هورمون کورتیزول از غدد فوق کلیوی ترشح می شود. یکی از شایعترین علت سندرم کوشینگ مصرف داروهای ضد التهابی قوی استروئید یا پردنیزون می باشد. اصولا این داروها را برای درمان آسم، آرتریت،لوپوس یا پس از پیوند اعضا تجویز می شوند.

داروهای ضد التهابی استروئید بسیا قوی می باشند و در برخی موارد مصرف بیش از حد این داروها برای مدت طولانی منجر به سندرم کوشینگ می شود.

یکی دیگر از علت های سندرم کوشینگ وجود تومور در غده هیپوفیز یا غدد فوق کلیوی می باشد که می تواند باعث ترشح بیش از حد هورمون کورتیزول در بدن شوند.

سندرم کوشینگ ارثی نمی باشد، اما در موارد بسیار نادر برخی افراد به دلیل ژنتیکی مبتلا به سندرم کوشینگ می شوند که به علت مشکل در ژن ها می باشد که باعث بالا رفتن احتمال ایجاد تومو در غده ها می باشد.

علت افزایش فیزیولوژیک کورتیزول می تواند استرس، حاملگی به خصوص در سه ماهه سوم بارداری و ورزش های سنگین و منظم باشد. همچنین علت افزایش پاتولوژیک کورتیزول سندرم کوشینگ و بیماری کوشینگ و بیماری های روانی نظیر افسردگی، بی اشتهای عصبی یا اختلالات پانیک باشد. 

تفاوت سندرم کوشینگ و بیماری کوشینگ در این است که در بیماری کوشینگ منشا تولید ACTH از هیپوفیز است اما در سندرم کوشینگ این طور نیست. 

بیماری کوشینگ در زنان و مردان یکسان است و تفاوت چندانی ندارد، اما این بیماری در زنان بیشتر از مردان می باشد. همچنین بیماری کوشینگ اگر به سرعت درمان شود کشنده نخواهد بود و بیمار می تواند زندگی عادی خود را ادامه دهد.

علائم سندرم کوشینگ

زمانی فردی مبتلا به سندرم کوشینگ می شود علائمی را به همراه دارد.البته تمام علائم در همه افراد نمایان نمی شود و ممکن است در برخی از افراد فقط چند علائم مشاهده شود که نشانه سندرم کوشینگ باشد.

صورت گرد و گلگون، افزایش وزن بالاتنه، تشکیل لایه چربی در قسمت بالای کمر یا پایین گردن، نازک شدن پوست و کبودی آن، آکنه از علائم پوستی سندرم کوشینگ می باشد. در برخی موارد پوست بیماران نازک می شود و زخم های روی پوست به کندی بهبود پیدا می کند و به راحتی کبود می شود.همچنین روی شکم، ران، بازو و سینه ترک های پوستی بنفش یا صورتی ایجاد می شود.

خستگی زیاد، ضعف عضلات بویژه در قسمت عضلاته شانه و ران، فشار خون بالا، قند خون بالا، اضطراب، مشکلات خواب، سنگ کلیه، رشد موهای زائد در بدن و صورت علائم دیگر سندرم کوشینگ هستند. همچنین در برخی از زنان نامنظم شدن دوره قاعدگی نیز می تواند از علائم این بیماری باشد

تشخیص سندرم کوشینگ

در مرحله اول تشخیص ابتدا باید مطمئن شد که کورتیزول در بدن افزایش یافته است یا خیر و برای تشخیص تست هایی را باید انجام داد که عبارتند از:

1- جمع آوری ادرار 24 ساعته و اندازه گیری کورتیزول آزاد در ادرار، که این تست برای تشخیص سندرم کوشینگ بسیار حساس است و در بیشتر مبتلایان به سندرم کوشینگ میزان کورتیزول آزاد ادرار بیشتر از 50 میکروگرم است.

2- در مرحله بعدی آزمون مهار شبانه دگزامتازون با دوز پایین می باشد.این تست یک تست غربالگری برای بیماران مشکوک به کورتیزول زیاد می باشد. در این نوع تست 1 میلی گرم دگزامتازون خوراکی را در ساعت 11 شب تجویز می شود و اگر ساعت 8 صبح فردا کورتیزول پلاسما بیشتر از 1.8 میکروگرم بود نشانه افزایش کورتیزول در بدن است.

3- سنجش کورتیزول شبانه از موارد تشخیص سندرم کوشینگ می باشد.در این تست مقدار ترشح کورتیزول در یک ریتم شبانه روزی را مشخص می کند. در مبتلایان به سندرم کوشینگ ریم شبانه روزی کمرنگ می شود.

4- تست بزاق شبانه یک تست با حساسیت بالا می باشد که می تواند مقدار کورتیزول را مشخص کند

بعد از انجام تمام مراحل تست کورتیزول و تشخیص هیپرکورتیزولیسم، می بایست مشخص شود که علت افزایش کورتیزول چیست.در این مرحله باید سطح ACTH را اندازه گیری شود، اگر سطح آن طبیعی یا بالا باشد تشخیص بیماری کوشینگ یا سندرم ترشک اکتوپیک می باشد.

اگر سطح ACTH پایین باشد و درواقع ACTH سرکوب شده باشد، یعنی پاتولوژی در داخل آدرنال است و احتمالا یک آدنوم آدرنال یا هیپرپلازی آدرنال یا کارسینوم آدرنال درکار است که در این مواقع باید تصویری برداری از آدرنال را انجام دهیم. CT اسکن در اولین مرحله از تصویر برداری آدرنال ، ارجح است.

درمان سندرم کوشینگ

درمان سندرم کوشینگ بر اساس وضعیت تشخیص می باشد که می تواند جراحی و در برخی موارد اشعه درمانی است. بیماران مبتلا به بیماری کوشینگ باید تحت جراحی هیپوفیز قرار گیرند.اگر بعد از جراحی هیپوفیز، کورتیزول همچنان بالا باشد باید آدرنال را با جراحی برداشت.

در بیماران مبتلا به سندرم باید به وسیله اسکن مناسب محل دقیق تومور را مشخص کرده و تومور را از طریق جراحی از بدن خارج کرد. همچنین برای درمان کارسینوم آدرنال مترشحه کورتیزول می بایست از طریق جراحی درمان شود.