کم کاری تیروئید چیست و چه علائمی دارد

کم کاری تیروئید (Hypothyroidism) یکی از بیماری های غده تیروئید است که در این بیماری غده تیروئید به اندازه کافی هورمون ترشح نمی کند و باعث ایجاد علائم خستگی، اضافه وزن و افسردگی می شود.کم کاری تیروئید در زنان شایعتر است و می تواند باعث چاقی، درد مفاصل، ناباروری و سایر بیماری های قلبی شود.علت های مختلفی برای کم کاری تیروئید وجود دارد که می تواند به مصرف برخی داروها، حمله سیستم ایمنی به تیروئید اشاره کرد. آیا کم کاری تیروئید خطرناک است؟کم کاری تیروئید خطرناک و نگران کننده نمی باشد و با استفاده از قرص می توان جایگزین هورمون های ترشح نشده را کرد.البته از کم کاری تیروئید نمی توان پیشگیری کرد. علائم شایع در زنان درد و ضعف عضلات، گرفتگی، پوست خشک، مو و ناخن شکننده، کاهش میل جنسی، گزگز انگشت دست، قاعدگی نامنظم یا شدید، خونریزی قاعدگی شدید می باشد.

کم کاری تیروئید چیست

کم کاری تیروئید یا تیروئید کم کار یک بیماری مرتبط با غده تیروئید است که در این بیماری غده تیروئید نمی تواند به اندازه کافی هورمون T4 و T3 را ترشح کند و غده تیروئید به اصطلاح کم کار می شود.

غده تیروئید یک غده کوچک پروانه ای شکل است که در قسمت جلوی گردن قرار دارد که به کمک این غده هورمونی ترشح می شود که برای کمک به تنظیم و ازادسازی انرژی بدن کار می کند.غده تیروئید وظیفه تامین انرژی برای تمام عضو های بدن بر عهده دارد. همچنین ضربان قلب و نحوه عملکرد دستگاه گوارش را کنترل می کند.درمان کم کاری تیروئید بی خطر و موثر است.این درمان برای تکمیل سطح هورمونی که از تیروئید ترشح می شود استفاده می شود.

از آنجایی که هدف اصلی غده ی تیروئید، تنظیم متابولیسم بدن است، افراد مبتلابه آن، علائمی همراهِ متابولیسم کند را دارند. کم کاری این غده معمولا بر اثر یک بیماری خود ایمنی به نام هاشیموتو به وجود می آید بدین صورت که پادتن ها بر علیه این غده ساخته می شوند و آن ها را تخریب می کنند.

هورمون هایی که توسط غده تیروئید تولید می شود شامل هورمون های تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) اشاره کرد که باعث تنظیم دمای بدن شده، عملکرد دستگاه گوارش را کنترل کرده و همچنین بر روی قدرت تفکر و ضربان قلب نیز تاثیر می گذارند.

علت کم کاری تیروئید دلایل مختلفی دارد، اما دلیل رایج این بیماری حمله سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید یا آسیب تیروئید می باشد و باعث می شود غده تیروئید هورمون تیروکسین را ترشح نکند.

در بیشتر موارد تیروئید کم کار زمانی به وجود می آید که سیستم ایمنی بدن که معمولاً با بیماری ها مبارزه میکند ، خود به غده تیروئید حمله کند. این امر باعث آسیب به تیروئید می شود و این غده دیگر قادر به ترشح هورمون تیروکسین نخواهد بود و به کم کاری تیروئید ختم می شود .

التهاب مزمن تیروئید معروف به هاشیموتو ، رایجترین عکس العمل سیستم ایمنی بدن است که باعث کم کاری تیروئید می گردد . دلیل به وجود آمدن هاشیموتو مشخص نیست اما یک بیماری ارثی محسوب می شود . و اگر بیمار دچار دیابت نوع اول و یا بیماری پیسی ( ویتیلیوگو ) باشد ، بیشتر در معرض کم کاری تیروئید قرار دارد .

یکی دیگر از عوامل به وجود آمدن تیروئید کم کار ، اثرات جانبی و پیچیدگی های درمان غده تیروئید در گذشته بیمار است . جراحی این غده و درمان رادیو اکتیوی ، نیز باعث کم کاری تیروئید می گردد .

کمبود ید در رژیم غذایی باعث کم کاری تیروئید می شود. تیروئید کم کار برای ترشح هورمون تیروکسین ،به ید احتیاج دارد .در برخی موارد نوزاد با کم کاری تیروئید به دنیا می آید، زیرا غده تیروئید در رحم رشد پیدا نکرده است. این نوع کم کاری تیروئید ، کم کاری تیروئید مادرزادی گفته می شود و معمولاً در معاینات پس از تولد ، تشخیص داده می شود .

مشکلات غده هیپوفیز هم ، باعث کم کاری تیروئید می شود.غده هیپوفیز در مرکز مغز قرار دارد که تیروئید را منظم می کند. اما اگر هیپوفیز آسیب ببیند ، ممکن است تیروئید هم کم کار شود.

چرا دچار کم کاری تیروئید می شوید

علت کم کاری تیروئید دلایل مختلفی دارد که رایج ترین آنها حمله سیستم ایمنی بدن است و همچنین مصرف کم یا زیاد ید می باشد. در ادامه به برخی عوامل که می تواند در کم کاری تیروئید نقش داشته باشند می پردازیم.

درمان های قبلی

در برخی انواع درمان ها از جمله درمان جراحی برای سرطان تیروئید که باعث پرکاری تیروئید شده است، پزشک مجبور به برداشتن غده تیروئید می شود، که این نوع درمان ها و نیز درمان یدرادیواکتیو می توانند سبب تیروئید کم کار شوند، با توجه به اینکه عوارض پرکاری تیروئید بسیار خطرناک هستند در مواردی درمان پرکاری در اولویت قرار گرفته و در مواردی تیروئیدکتومی نیز ضروری به نظر می رسد.

برداشتن همه یا قسمتی از تیروئید

برخی افراد در اثر سرطان تیروئید و یا بیماری مانند گریوز دچار شرایطی می شوند که پزشک تشخیص می دهد باید کل تیروئید برداشته شود و یا تیروئیدکتومی انجام شود این بیماران قطعا به کمبود هورمون تیروئید مبتلا می شوند و بایست دارو مصرف کنند، البته در مواردی پزشک بخشی از تیروئید را برداشته و کل آن برداشته نمی شود و به همین دلیل ممکن است بخش دیگر بتواند هورمون مورد نیاز بیمار را تامین کند و بیمار به کم کاری مبتلا نشود.

درمان رادیوتراپی : درمان رادیوتراپی هم می تواند به کم کاری تیروئید منجر شود، برخی از بیماران گریوز یا بیمارانی که به سرطان تیروئید مبتلا هستند، بیماران هوکچین و سرطان های سر و گردن و یا لنفوم از جمله این بیماران هستند، این بیماران با از دست دادن بخشی از غده مستعد چنین کمبودی هستند.

بارداری

اگرچه هنوز دلایل این امر مشخص نیست ولی در برخی از مادران با شروع بارداری مقدار زیادی هورمون تیروئید ترشح می شود و مقدار زیادی هورمون وارد خون می شود و پس از آن عملکرد تیروئید کند و مادر دچار تیروئیدت بارداری می شود که البته در اکثر مادران این امر پس از دوره بارداری بهبود و به وضع عادی بر می گردد.

این یک مورد کاملا جدی است، جنین در ماه های اول رشد تا زمان تشکیل غده میزان هورمون لازم برای رشد را از مادر گرفته و در نتیجه اگر کم کاری تیروئید اتفاق بیافتد باعث عدم رشد و حتی عقب ماندگی ذهنی در نوزاد می شود، بنابراین زمان نقش بسیار مهمی را در این دوره ایفا می کند و مادر باردار بایست در اولین فرصت قبل از قصد بارداری و یا در زمان اطلاع از آن به پزشک زنان مراجعه نماید و اگر با مسئله کمبود هورمون رو به رو بود با مشورت همکاران غدد و زیر نظر همکاران زنان آن را کنترل نماید.

مشکلات مادرزادی

از دیگر علل کم کاری تیروئید می توان به مشکلات مادرزادی و کم کاری تیروئید مادرزادی اشاره کرد، برخی از نوزادان که البته تعداد آنها بسیار کم است بدون غده تیروئید به دنیا می آیند و یا تنها بخشی از آن را داشته و یا در بخشی دیگر با اختلالات هورمونی در تیروئید و یا عملکرد سلول ها مواجه هستند.

به دیگر بیان در برخی مواقع نوزادان به طور مادرزادی دچار تیروئید کم کار هستند، به این دلیل که تیروئید آنها در رحم مادر تکمیل نمی شود، این کودکان در هنگام تولد و در غربالگری تیروئید خیلی زود تشخیص داده می شوند، این نوع کم کاری تیروئید به احتمال یک نفر در هر ۴۰۰۰ نفر رخ می دهد ولیکن می تواند عواقب بدی مانند عقب ماندگی ذهنی در کودکان را موجب شود، در حالی که این کودکان در ابتدای تولد کاملا عادی به نظر می رسند ولی در صورتی که غربالگری انجام نپذیرد و به زودی درمان نشوند ممکن است کودک با عواقب جبران ناپذیر آن رو به رو شود.

بیماری خود ایمنی

تیروئیدیت یکی دیگر از شرایطی است که معمولا در اثر یک بیماری خود ایمنی و یا یک عفونت ویروسی ایجاد می شود در طول آن تیروئید به یکباره تمام هورمونهای تولیدی را وارد خون می کند و در ابتدا بیمار تیروئید پرکار را تجربه می کند و پس از آن با کند شدن عملکرد تیروئید به شرایط کم کاری تیروئید می رسد.

تیروئید کم کار اغلب با اختلال در سیستم ایمنی بدن ایجاد می شود، زمانی که سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می کنند و باعث می شوند تا قادر به تولید هورمون نباشد، به این وضعیت هاشیموتو گفته می شود، بیماری هاشیموتو بیماری است که در طی آن سلول های ایمنی بدن غده تیروئید را به عنوان یک عامل خارجی در نظر گرفته و به آن حمله می کنند.

مصرف کمتر از حد ید

با اینکه ید یکی از مواردی است که در تشکیل هورمون تیروئید لازم بوده و بایست در بدن حضور داشته باشد ولی مصرف بیش از حد آن هم می تواند فرد را به تیروئید کم کار مبتلا کند، همان طور که مصرف ناکافی آن باعث کم کاری می شود.

آسیب به غده هیپوفیز

غده هیپوفیز تنظیم کننده مقدار هورمونی است که از تیروئید ترشح می شود، هورمون کنترل کننده TSH از این غده ترشح می شود و اگر این غده در اثر پرتودرمانی، تومور و یا جراحی آسیب ببیند دیگر نمی تواند مقدار درستی هورمون برای کنترل تیروئید ترشح نماید و در نتیجه در عملکرد تیروئید اختلال به وجود می آید.

آسیب به هیپوتالاموس

غده هیپوتالاموس کنترل کننده هیپوفیز است و میزان هورمون ترشح شده از هیپوفیز تحت تاثیر آن قرار دارد اگر بیمار در هیپوتالاموس خود دچار اختلال شده باشد می تواند به نوع نادری از کم کاری تیروئید مبتلا شود زیرا میزان TSH کنترل شده نخواهد بود.

برخی از داروها و یا عفونت های ویروسی

مصرف برخی داروها از جمله آمیودارون، لیتیوم، اینترلوکین دو بخصوص در بیمارانی که به طور ژنتیکی مستعد بیماری خود ایمنی هستند باعث کم کاری تیروئید می شود، در برخی شرایط پزشک ممکن است برای کنترل یک بیماری دیگر دارویی تجویز کند و یا برخی از عفونت های ویروسی نیز می توانند (به طور غیر معمول) باعث کم کاری تیروئید شوند.
داروهایی مانند:

• لیتیوم: لیتیوم دارویی است که برای درمان اختلالات دوقطبی و افسردگی تجویز می شود، تحقیقات نشان می دهد این دارو می تواند تاثیراتی همانند کم کاری تیروئید داشته باشد
• آمیودارون : دارویی که در برخی شرایط برای کنترل آریتمی قلب تجویز می شود.
• اینترفرون ها : دارویی که در برخی شرایط جهت درمان سرطان و هپاتیت c استفاده می شود

در صورتی که از این دارو ها استفاده می کنید با یک پزشک مشورت کنید تا تحت بررسی شرایط تیروئید کم کار قرار بگیرید.
قرار گرفتن سر و گردن در معرض اشعه و همچنین تیروئیدیت که به صورت غالب با هیپرتیروئیدی نمایان می شود ولی می تواند در ادامه بیمار برای چند ماه با کم کاری تیروئید مواجه می شود.

• مطلب مرتبط: چه چیزهایی برای تیروئید کم کار خوبه

علائم کم کاری تیروئید

تشخیص کم کاری تیروئید با علائم کمی مشکل است زیرا علائم آن مشابه برخی از بیماری ها می باشد و معمولا به مرور زمان نمایش داده می شود. علائم شایع کم کاری تیروئید خستگی، حساسیت به سرما ، اضافه وزن، یبوست ، افسردگی ، گرفتگی عضلات می باشد که در صورت مشاهده این علائم برای تشخیص دقیق می بایست به پزشک مراجعه کنید. برخی علائم در زنان شایع تر است که شامل:

• درد و ضعف عضلات
• گرفتگی عضلات
• پوست خشک، مو و ناخن شکننده
• از دست دادن میل جنسی
• گزگز انگشت دست
• قاعدگی نامنظم و یا شدید

کم کاری تیروئید در افراد مسن ، باعث فراموشی ،در کودکان باعث عدم رشد و در نو جوانان باعث بلوغ زودرس می شود . اگر هر کدام از علائم ذکر شده را در خود یافتید حتماً به پزشک مراجعه کنید .

در صورت عدم درمان کم کاری تیروئید ممکن است علائم دیگری به سراغ بیمار می آید که شامل:

• صدای کم تن و خشن
• صورت پف کرده
• کم و نازک شدن ابروها
• ضربان قلب ضعیف
• کم شدن شنوایی
• کم خونی

کاهش وزن در کم کاری تیروئید

غده تیروئید هورمونی تولید می کند که وظیفه عملکرد های بدن مانند انرژی ، کنترل دمای بدن ، عملکرد اندامها ، تنظیم سوخت و ساز بدن را بر عهده دارد. هنگامی که سطح هورمون تیروئید کم شود، افراد احتمال اضافه وزن بیشتری پیدا کند. این اضافه وزن به این دلیل است که سوخت و ساز بدن مناسب نیست، اما این افزایش وزن خیلی زیاد نیست.

البته پس از معالجه این بیماری وزن به حالت قبل باز می گردد.اگر درمان باعث کاهش وزن نشد، می توانید با تغییر رژیم غذایی و اضافه کردن ورزش به کاهش وزن خود کمک کنید. دلیل این است که به محض ترمیم سطح تیروئید ، توانایی شما در مدیریت وزن به حالت عادی باز می گردد.

 افسردگی

هنگامی که سطح تولید هورمون تیروئید کم شود ، باعث می شود عملکرد های طبیعی بدن کند شود و همچنین تاخیر در اندام های بدن ایجاد شود. این عوامل باعث می شود علائمی از جمله خستگی ، افزایش وزن ، حتی افسردگی شود.

برخی از افراد مبتلا به کم کاری تیروئید فقط دچار مشکلات خلقی می شوند و می تواند تشخیص کم کاری تیروئید را دشوار کند. افسردگی و کم کاری تیروئید علائم مختلفی دارند که شامل تمرکز ، افزایش وزن ، خستگی ، حالت افسردگی ،کاهش میل جنسی و مشکلات در خواب می باشند.

افسردگی اغلب بر اساس علائم و تاریخچه پزشکی قابل تشخیص است. عملکرد تیروئید کم کار ، با معاینه فیزیکی و آزمایش خون تشخیص داده می شود. اگر افسردگی فقط به دلیل کم کاری تیروئید ایجاد شود ، باید افسردگی را درمان کرد. اگر اینگونه نباشد ، پزشک ممکن است داروها را برای هر دو بیماری تجویز کند.با این کار دوزهای شما را تنظیم می کنند تا اینکه افسردگی و کم کاری تیروئید تحت کنترل قرار گیرند.

یبوست

مدفوع سخت یا مشکل در دفع مدفوع (یبوست) می تواند نشان دهنده کم کاری تیروئید باشد، زیرا وقتی بدن به اندازه کافی هورمون تیروئید دریافت نمی کند، روند هضم شروع به کند شدن می کند.

حساسیت خود به سرما را اندازه بگیرید

با پیشرفت کم کاری تیروئید، ممکن است در هر مکانی که قرار دارید حساسیت بیشتری نسبت به سرما مشاهده کنید. این امر به دلیل کند شدن فرآیندهای بدن در اثر کمبود هورمون تیروئید است.

احساس خستگی

همچنین ممکن است با پیشرفت کم کاری تیروئید، احساس خستگی و بی حالی داشته باشید، زیرا کمبود هورمون تیروئید باعث کند شدن متابولیسم می شود. کم کاری تیروئید همچنین می تواند باعث بروز آپنه خواب و کم خونی شود که هر دو باعث خستگی می شوند.

قاعدگی نامنظم

در زنان، کاهش هورمون تیروئید باعث قاعدگی های نامنظم می شود و می تواند منجر به کاهش یا اختلال در باروری و توانایی بارداری شود. همچنین می تواند باعث ایجاد دوره هایی با جریان بسیار شدید شود

ناخن های شکننده

کم کاری تیروئید می تواند باعث شکنندگی ناخن ها شود، یا باعث شکسته شدن ناخن از بستر ناخن شود. ناخن های شکننده، نتیجه آزار دهنده و دلسردکننده کاهش سرعت سیستم های بدن با شروع کم کاری تیروئید بر روی بدن است.کم کاری تیروئید همچنین می تواند باعث خشکی، شکنندگی و ریزش مو شود.

احساس ضعف

احساس ضعف همزمان با احساس خستگی و بی حالی همراه است که در نتیجه کند شدن سیستم های بدن با پایین آمدن سطح (یا عدم) هورمون تیروئید است. احساس ضعف به معنای این است که در عضلات مختلف خود، کاهش قدرت دارید.

چهره رنگ پریده یا خشک

اگرچه رنگ پریده به تنهایی نشان دهنده ابتلا به کم کاری تیروئید نیست، اما رنگ پریدگی همراه با خشکی پوست از علائم کم کاری تیروئید است. اگر مجبور هستید به طور مکرر از کرم های مرطوب کننده استفاده کنید، توجه داشته باشید که این می تواند نتیجه یک مشکل بزرگتر در بدن شما باشد.در صورت کم کاری تیروئید ممکن است کمتر عرق کنید.

درد مفاصل یا عضلات

شما می توانید درد در مفاصل و عضلات را تجربه کنید، زیرا بدن تحت تأثیر کاهش هورمون تیروئید قرار می گیرد. این درد اغلب به معنای سفتی و حساسیت در عضلات و سفتی و تورم یا درد عمومی در مفاصل است.

کاهش احساس چشایی

اگر کم کاری تیروئید درمان نشود، کمبود هورمون تیروئید در بدن، بر سیستم های بیشتری تأثیر می گذارد. اگر حس بویایی و چشایی شما کم است، این نشانه آن است که به اندازه کافی هورمون تیروئید دریافت نمی کنید.

پف دست و پا

اگر کم کاری تیروئید درمان نشود، کمبود هورمون تیروئید می تواند تا حدی پیشرفت کند که روی صورت، دست ها و پاها تأثیر بگذارد و باعث پف کردن آنها می شود. اگر هر سه این قسمت ها پف کرده است، احتمالاً تاکنون علائم دیگری را نیز تجربه کرده اید و باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.هنگامی که به کم کاری تیروئید مبتلا هستید، اگر به ناحیه ورم فشار وارد شود، معمولاً به حالت اول برنمی گردد.

ضخیم شدن پوست و کم پشت شدن ابرو

کم پشتی مو به طور کلی یکی از علائم کم کاری تیروئید است و زمانی متوجه مشکلات تیروئید می شوید که به ابروهای شما برسد. همچنین، چون بدن شما از کمبود هورمون تیروئید رنج می برد، پوست شما شروع به ضخیم شدن می کند.

تغییر در صدا

تغییر در نحوه صحبت شما نیز می تواند از علائم کم کاری تیروئید درمان نشده باشد. یکی از نتایج آهسته شدن متابولیسم، کاهش توانایی صحبت کردن است. اگر در روش صحبت کردن شما کیفیت ناخوشایندی مشاهده کردید، این می تواند نشانه پیشرفت کم کاری تیروئید باشد.از آنجا که غده تیروئید در قاعده گلو قرار دارد، عجیب نیست که گرفتگی صدا یک علامت باشد.

درمان کم کاری تیرویید

درمان کم کاری تیروئید پس از انجام ازمایش تیرویید معمولاً بسیار آسان است. مصرف قرص هورمون تیروئید (لووتیروکسین) یک بار در روز، (ترجیحاً در صبح) ساده ترین و موثر ترین راه درمان است. این قرص با مقادیر مختلف ارائه می شود، به این معنی که تقریباً همیشه دوز مناسب برای هر بیمار یافت می شود. اگر شما نیز تحت درمان با این دارو هستید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید، تا سطح این دارو را حداقل سالی یکبار کنترل کند.

برخی از بیماران در عرض ۱ تا ۲ هفته متوجه کاهش اندکی در علائم خود خواهند شد، اما پاسخ کامل متابولیسم بدن به درمان هورمون تیروئید اغلب به مدت یک یا دو ماه قبل از احساس بهبودی کامل بیمار، به طول می انجامد. مهم این است که مقدار صحیح از هورمون تیروئید مصرف گردد. اگر این مقدار کافی نباشد، ممکن است خستگی مفرط و یا برخی از سایر علائم کم کاری تیروئید همچنان ادامه یابد. مصرف بیش از اندازه هورمون نیز می تواند موجب علائم شایع پرکاری تیروئید، از جمله عصبی بودن، تپش قلب و بی خوابی شود.

بعد از حدود یک ماه درمان، برای تعیین اینکه آیا دوز هورمون تیروئید بیمار مناسب بوده است، سطح این هورمون در خون بیمار اندازه گیری می شود. بیمار می تواند هورمون T4 مصنوعی را بدون هیچ خطری با داروهای دیگر مصرف کند. بیمارانی که کلستیرامین (یک ترکیب مورد استفاده برای کاهش کلسترول خون) و یا برخی از داروهای ضد تشنج مصرف می کنند، باید با پزشک خود در مورد تداخلات دارویی مشورت کنند. زنانی که هورمون T4 مصرف می کنند، هنگام باردار شدن باید اطمینان یابند که این دارو دقیقاً همان چیزی است که غده تیروئید آنها تولید می کند.

با این حال، آنها باید تحت نظارت پزشک قرار گیرند، زیرا دوز هورمون T4 در طی بارداری، باید تنظیم شود. زیرا معمولاً هورمون بیشتری برای پاسخگویی به افزایش تقاضای متابولیسم جدید مادر مورد نیاز است. مشکلات احتمالی دیگری نیز برای سایر داروها از جمله ویتامین های حاوی آهن وجود دارد. زنان باردار (و همه زنان و مردان مشمول این امر) که مکمل های آهن مصرف می کنند، باید در این خصوص با پزشک خود مشورت کنند. در حال حاضر سه قرص با نام تجاری “لووتیروکسین” موجود است. شما می توانید با پزشک یا داروساز خود در مورد قرصی که کم هزینه تر باشد، مشورت کنید. زیرا مطالعات اخیر نشان می دهد که هیچ کدام از انواع قرص ها از نظر قدرت تاثیر بر دیگری برتری ندارد.