آتاکسی چیست؟ آشنایی با انواع آتاکسی

آتاکسی چیست

آتاکسی یک اختلال در کنترل عضلات و هماهنگی حرکات مانند راه رفتن یا برداشتن اجسام و بلعیدن است. این اختلال می تواند باعث مشکل در راه رفتن، حرف زدن، حرکات چشم و عمل بلع شود.
آتاکسی معمولا به علت آسیب به مخچه یا بخشی از مغز که مسئولیت کنترل هماهنگی ماهیچه ها را بر عهده دارد رخ می دهد.آتاکسی به علت اینکه روی سیستم عصبی تاثیر می گذارد، می تواند علائمی را به همراه داشته باشد که به طور تدریجی یا ناگهانی ظاهر می شود. این علائم شامل:

• هماهنگی ضعیف بین عضلات بدن
• راه رفتن نا متعادل
• مشکل در حرکات مانند غذا خوردن
• تغییرات در گفتار
• حرکات غیر ارادی و نوسانی چشم
• مشکل در بلعیدن

زمانی که آتاکسی پیشرفت کند می تواند فرد دچار لرزش اندام، حرکات سریع چشم، سردی در پا، مشکل در تعادل، مشکل در راه رفتن و مشکلات شنوایی یا بینایی شود.

علت های مختلفی وجود دارد که می تواند باعث آتاکسی شوند که برخی از آنها شامل:

• ضربه مغزی
• سکته
• فلج مغزی
• بیماری های خود ایمنی
• عفونت ها
• ناهنجاری های مغزی
• واکنش سمی
• مسمومیت با الکل
• مشکلات تیروئید

آتاکسی ممکن است به علت آسیب نخاع، آسیب مغز و یا ارثی باشد. آسیب های ساختاری به مغز ممکن است ناشی از هر گونه ضایعه ای باشد که باعث کاهش خون رسانی به سلول های مغزی می شود و ممکن است شامل آسیب و خونریزی، سکته مغزی یا تومور باشد.

مسمومیت به مواد شیمیایی، مسمومیت با جیوه نیز ممکن است باعث آتاکسی شود و همچنین کمبود ویتامین B12 و کم کاری تیروئید می توانند از علت های بالقوه این بیماری باشد.

البته برخی از بیماران مبتلا به آتاکسی نیز هستند که علت ابتلای آنها مشخص نیست و این نوع آتاکسی را با عنوان آتاکسی ایدیوپاتیک می شناسند.

انواع آتاکسی

آتاکسی با توجه به علت آن می تواند انواع مختلفی داشته باشد و با مشخص کردن علت، پزشک می تواند برنامه درمانی مناسب را تجویز کند.

آتاکسی تلانژکتازی

این نوع آتاکسی با نام دیگر سندرم لوئیس بار نیز معروف است و یک بیماری ارثی است که به طور معمول در نوزادان یا کودکان خردسال رخ می دهد. از علائم شایع لوئیس بار ظاهر شدن رگ های خونی بزرگ در چشم ها و پوست می باشد.
کودکانی که به این نوع سندرم مبتلا هستند علائمی از قبیل دشواری در راه رفتن، هماهنگی حرکات و مشکل در صحبت کردن دارند. این کودکان سیستم ایمنی ضعیفی دارند و بیشتر از سایر کودکان به بیماری های عفونتی مبتلا می شوند.

آتاکسی اپیزودیک

فرد مبتلا به اتاکسی اپیزودیک دچار مشکلاتی در راه رفتن و تعادل دارند و علائم آنها ممکن است چند بار در روز و یا فقط یک بار در سال اتفاق بیفتد. علت اصلی این اختلال می تواند داروها، الکل، بیماری باشد که با توجه به علت اتاکسی اپیزودیک نیز به دسته های مختلف تقسیم می شوند.

آتاکسی فردریش

فرد مبتلا به آتاکسی فردریش دچار سفتی عضلات، مشکلات حرکتی، ضعف در بازوها و پاها میشوند. افرادی که به این نوع اتاکسی مبتلا می شوند، دچار بیماری قلبی نیز می باشند زیرا عضلات قلب آنها نیز ضعیف می شود. این عارضه بیشتر ژنتیکی می باشد و رایج ترین نوع آتاکسی ژنتیک می باشد و به طور معمول در سنین 5 تا 15 سالگی ایجاد می شود.

آتروفی سیستم چندگانه

آتروفی سیستم چندگانه نوعی پارکینسونیسم است که بر حرکت و بخشی از سیستم عصبی تاثیر می گذارد و باعث می شود فرد کنترل بدن خود را نداشته باشد. این عملکرد شامل مواردی مانند تنظیم فشار خون و کنترل ادرار می باشد و شایعترین علائم آن شامل مشکل در هماهنگی حرکات، افت فشار خون و مشکل در ادرار می باشد. این اختلال بیشتر در سنین بالای 30 سال رخ می دهد.

آتاکسی نخایی مخچه ای

این نوع اتاکسی یک نوع ژنتیکی است که در انواع مختلفی می باشد که بر اساس ویژگی های مرتبط دسته بندی می شوند. افراد مبتلا به این نوع آتاکسی دچار مشکلات حرکتی و تعادل و همچنین از دست دادن احساس می شوند، همچنین برخی از این افراد ممکن است دچار مشکلات حرکتی چشم نیز شوند.

تشخیص بیماری آتاکسی

اگر شما به آتاکسی مبتلا باشید، پزشک در ابتلا به دنبال عامل بروز بیماری قابل درمان خواهد بود. علاوه بر معاینه فیزیکی و عصبی، شامل بررسی حافظه و تمرکز، بینایی، شنوایی، تعادل، حفظ هماهنگی و رفلکس ها، پزشک احتمالاً تست های آزمایشگاهی زیر را هم انجام خواهد داد:

مطالعات تصویر برداری: سی تی اسکن یا ام آر آی از مغز به تشخیص علت احتمالی آتاکسی کمک خواهد کرد. ام آر آی چروک خوردگی های مخچه و دیگر ساختارهای مغزی افراد مبتلا به آتاکسی را نشان می دهد. علاوه بر این روش ها به تشخیص دیگر عوامل قابل درمان همچون لخته خونی و یا تومور خوش خیم که باعث وارد آمدن فشار به مخچه می شود هم کمک می کند.

پونکسیون کمری یا پونکسیون نخاعی (Lumbar puncture): در این روش سوزنی وارد قسمت پایینی کمر می شود تا نمونه ای از مایع مغزی – نخاعی برداشت شود. این مایع در اطراف مغز و نخاع قرار داشته و از آن ها محافظت می کند. بعد از نمونه برداری این مایع برای بررسی بیش تر به آزمایشگاه فرستاده می شود.

آزمایش ژنتیک: پزشک برای تشخیص اینکه فرد و یا فرزند او به جهش ژنی عامل آتاکسی ارثی مبتلا هستند یا نه، آزمایش ژنتیک انجام خواهد داد. تست های ژنتیکی برای انواع زیادی از آتاکسی رثی موجود هستند ولی با این همه انواع آن را پوشش نمی دهند.